Üstün Zekâ ve
Yetenek Nedir?
Üstün Yetenekli Çocuk Kimdir?
Üstün yetenekli çocuk ABD Eğitim Bakanlığı’na göre aynı
yaş, deneyim veya çevre şartlarına sahip akranlarına göre,
üstün performans gösteren veya yüksek düzeyde başarı elde
eden çocuklar ve gençlerdir. Bu çocuk ve gençler olağanüstü
entelektüel, yaratıcı ve liderlik kapasitesine sahip oldukları
için sanatsal alanlarda yüksek performans sergilerler. Bu
özellikteki bireyler, genellikle okul tarafından sağlanmayan
eğitim hizmeti veya faaliyetlerine ihtiyaç duyarlar. Üstün
yetenekli çocuklar ve gençler tüm kültürel gruplarda, tüm
sosyo-ekonomik düzeylerde bulunabilmektedir.
Üstün yetenekli çocuk; seçkin yeteneklerinden dolayı,
üstün yetenekli çocukları belirleme konusunda yeterliliği
olan, bu alanda profesyonel olarak bilinen kişiler tarafından
belirlenmiş çocuktur. Bu çocuklar, yüksek düzeyde yaratıcı
özeliklere ve belli bir görev alanında ödev sorumluluğuna
sahiptirler.
Üstün yetenek, insanlık yaşamı için temel değeri olan ve iyi
tanımlanmış yetenek alanlarında sahip olunan olağanüstü
potansiyel veya kapasitedir.
Renzulli (1986), yaratıcılığını sergileyerek başarı gösteren
bireyler üzerinde yaptığı incelemeler sonucunda üstün
Üstün Zekâ ve Yetenek Nedir?
“Üstün yeteneklilik, insan özelliğinin üç temel özellik
arasındaki ilişkiden oluşur. Bunlar;
• Yetenek; genel ve özel yetenek
• Yaratıcılık
• Motivasyondur.
Üstün yetenekli çocuklar, bunların birleşimini
geliştirme yeteneğine sahip ve bunları insan
performansının önemli alanlarından birinde
kullanabilenlerdir.” şeklinde üstün yeteneklilik kavramında
yaratıcılığın da önemli yeri olduğunu vurgulamış; bunun
üzerine bu tarihten itibaren geleneksel zeka testleri ve zeka
bölümü puanlarının üstün yetenekliliği tanılamada yetersiz
kaldığı görüşü ağırlık kazanmıştır.
Bütün bu tanımlamalar incelendiğinde üstün yetenek,
kendi başına ayrıcalıklı bir özellik ya da yalnızca bazı
kişilerde gözlenen bir özellik değil, yetenek düzeyi ne
olursa olsun tüm insanlarda gözlenen özelliklerin var
oluş derecesindeki, görülme sıklığındaki, ortaya çıkış
zamanındaki ve bir araya gelişindeki özgünlükten
kaynaklanan bir özellik olarak görülmektedir. Diğer
bir deyişle, üstün yetenekliler farklı türden insanlar
değil, bazı özelliklerinin dağılımı, sıklığı, zamanlaması
ve kompozisyonu açısından farklılık gösteren kişiler
olarak ifade edilebilir. Aynı zamanda bu kişilerin, yüksek
akademik başarı, keşif ve icat yeteneği, yaratıcı davranışlar
yeteneği, liderlik yeteneği, bireysel ve bireyler arası
ilişkilerde başarı, görsel ve performansa dayalı sanat
dallarındaki yeteneği olmak üzere çeşitli alanlarda başarı
gösterdikleri söylenebilir. Örneğin, tarihten örnekler
verilecek olunursa Picasso resimde, Mozart müzikte,
Einstein fizikte ve Edison elektrik alanında insanlığa
önemli icatlar, eserler armağan etmişlerdir.
Üstün yetenekli çocuklar standart zeka testlerinde
yaklaşık olarak 130 ve üzeri puan alan çocuklardır. Üstün
yetenekliler tarihinde bu ölçüt ile çocuklar üstün yetenekli
olarak kabul edildiği ve işlem yapıldığı bilinmektedir.
